Елде көлік алу үшін несие рәсімдеу азайды. Ал жаңа темір тұлпарға жұмсаған қаржы көлемі, керісінше, көбейген. Өйткені автомобильдер бағасы қымбаттады. Оны қарапайым азаматтардың қалтасы көтере бермейді. Сондықтан елдегі автосалондар босқа тұрып ескіріп жатыр. Оны жаңалау үшін кемінде 15 жыл қажет дейді мамандар.
Қазақстанда автонесие портфелі 20 пайызға өскен. Қазақстандықтардың қарыз мүмкіндігі азайғаны рас. Ал портфелдің ұлғаюы көліктердің қымбаттауымен байланысты.
Мәселен, өткен жылдың желтоқсан айында несиенің орташа сомасы 8 миллион 400 мың теңге болса, бір жыл бұрын бұл көрсеткіш 1,5 миллионға дерлік төмен болған. Ал әрбір тоғызыншы белсенді несие үшін 90 немесе одан да көп күнге кешіктіруге рұқсат етілді.
Автокөлікті жаңарту көптеген қазақстандықтар үшін қол жетпес арманға айналады. Себебі, көлік бағасын қарапайым азаматтардың қалтасы көтермейді.
«Автосалондардағы көліктер жыл сайын қымбаттап жатыр, мен автосалондарда жаңа Кобальтты көрдім, былтыр 6 миллионнан аз еді, қазір 7 миллионнан асты».
«Жаңа көліктер қымбат. Салыстырмалы түрде алғанда, ескі көліктер екі есе арзан».
«Сіз алдын ала төлем жасауыңыз керек, ал аванстық төлем қазір мен айдап жүрген көліктен қымбат,жақсы, көліктер қымбаттап жатыр»-,дейді тұрғындар.
Мамандардың айтуынша, Қазақстанда 4 миллионнан астам автокөлік болса, оның 70 пайызы 10-20 жыл бұрын шығарылған. Кейбіреулер ауаны ластаса, басқалары тұрақты жөндеуді және техникалық қызмет көрсетуді қажет етеді. Сонымен қатар, жаңа және ескі көліктер қымбаттап, автокөлік несиелерінің пайыздық мөлшерлемесі де өсуде. Мұндай жағдайларда автопаркті жаңарту көп уақытты қажет етеді. Бұлу уақыт аралығында автомобильдер де ескіріп қалады.
Арсен Шакуов, «Ортақ жол» Жол қозғалысы қауіпсіздігі қауымдастығы» ҚБ президенті:
«15 жылдан кейін ескі көліктерден толық арылып, автопаркімізді қайта қалпына келтіре аламыз деп ойлаймын. 20%-ға дейінгі несие шарттары жоғары пайыздық мөлшерлеме болып табылады. Қазақстанда қандай да бір ұлттық бағдарлама енгізіп, пайыздық мөлшерлемені төмендету үшін оны екінші деңгейлі банктермен талқылау керек».
Сарапшылар шетелдік көліктерді заңдастыруға арналған жеңілдетілген автонесие бағдарламасы мәселені шешпейтініне сенімді. Олар шетелден көлік әкелуді жеңілдетіп, утильалым мөлшерін азайту керек дейді.
Шыңғыс Темір, Қазақстан Тәуелсіз бизнес одағы басқарма төрағасының орынбасары:
«Барлық алымдар сомасы жартыдан бүкіл көліктің құнына дейін болуы мүмкін. Сондықтан автопаркті жаңартуда қиындықтар туындайды, азаматтардың бюджеттік, сапалы, қолжетімді көлік сатып алуға мүмкіндігі жоқ».
Қазақстандықтарға арналған көліктер сән үшін емес, қажеттілік, өйткені қоғамдық көлікпен ұзақ жолды еңсеру мүмкін емес. Сондықтан олардың бағасы қолжетімді болуы керек дейді мамандар.
