Ол мемлекеттің назары түспеген ауылдардың қамқоршысы. Оның күрегі тиген жерден су атқыламай қоймайды. Біз Әбдікерім атайды айтып отырмыз. Құдық қазуды өмірлік кәсіп еткен ол 27 жылдық тәжірибесінде қазған құдықтарының есебін өзі де білмейді.
Оның бар мақсаты – жерді ұңғып, тәтті су шығарып, халыққа болысу. Құдықшы атаны табу қиын. Өйткені оны облыстың түкпір-түкіпіріндегі ағайын қолды-аяққа тұрғызбай алып кетеді екен. Тіпті, шаһардағы көп тұрғындар да оған бір-бір құдық жасатып алған. Құдықшы атайды дер кезінде таптық. Қалада құдық қазып жүрген жерінен. Олай болса, 80 метр тереңдікке дейін жерді ұңғып кете беретін, қазған жерінен тіршілік нәрін шығармай қоймайтын азамат жайлы аз-кем әңгімелейік.
Міне, қарашаны тіршілік нәрімен қамтуға құлшынып тұратын осы кісі. Қимылына қарап, оны Пайғамбар жасына келген деп әсте ойламайсыз. Құдыққа осылай түседі де кетеді. Қысым қысып, ауа тарылса да, сүйікті ісінің киесі болар, ол ұзақ жылдық кәсібінен қол үзген емес.
Атай бұл сұқбатты жерден 20 метр тереңдікте берді бізге. Кезінде ол көлік айдап, шопыр болыпты. Етік те тіктім дейді. Бұл кәсіп оған үлкендерінен берілмеген. Өмір өзі үйреткен. Құдық қазғанына 27 жыл болыпты, осы уақыт ішінде Әбдікерім Оразбаевтың басынан не өтпеді десеңізші.
Әбдікерім ОРАЗБАЕВ, құдықшы: «Әр жерде әртүрлі ғой. Бұрын қазылған бір құдыққа түскенімде ішінен үлкен бұқа шыққан. Құдықта өлген бұқаны «кинг-конгқа» ұқсатып, мұрнына сырға тағып алып шықтық. Құдықтың тереңдігі 13 метр болатын. Онан соң, енді түсіп қазайын десем, құдықтың асытында тағы екі үлкен жылан жатыр. Семіріп кеткен. Бұқамен қоректенген- ау. Тағы бір құдықты қазу кезінде 7 метрлік тереңдіктен адамның үлкен басы шыққан. Сескендім, әрине. Сосын басында құран оқып, төбеге алып шықтым. Егесіне беріп, молаға апарып көмгіздім. Баяғы заманның адамдары болса керек, бас тым дәу еді. Ия, одан соң, ол құдықты жауып қойдық. Мұндай жағдайлар өте көп кездеседі. Көбінесе, қыш құмыралар тұрады томпайып. Жәймен жерді қазамын. Сөйтіп, құмыраның ішін қараймын. Алтын шығып қала ма дейімін ғой сондағым. Бірақ алтын шықпайды. Тек, топырақ қана тапқаным».
Ол құдық қазып жүріп, 5 уақыт намазын да қаза қылған емес. Кейде 70-80 метрлік тереңдіктегі құдықтарды қазар болса, жердің түбінде отырып та, Жаратушыға құлшылық етеді. Кәсібіне берілгені соншалықты, жыл 12 ай құдық қазатын Әбдікерім Оразбаев аз демалып, тынығып қалса, шыдай алмай кетеді. Құдық қазғысы келіп тұрады.
Әбдікерім Оразбаев, құдықшы: «Кәсібіме әбден үйреніп алғаным соншалық, қыстыкүні үйімнің жертөлесін қаза берем. Бойымнан асырып, 4 метрге дейін бір өзім қазамын. Сөйтіп, өзімді тексеремін. Одан соң қайтадан көміп тастаймын. Ертесіне тағы қазам. Мұны көрген әйелім «жынды болғансың ба» дейді (күліп). Жұмысқа әбден үйреніп қалғам. Шыдай алмаймын».
Құдықшы атаның су іздеудегі құпиясы бар. Ә.Оразбаевтың мыстан жасалған «сиқырлы» сымдары бар. Осы заттарды өз әдісі бойынша қолданып, жер астындағы су арнасының өткен жерін таба қояды. Сөйтеді де, еш күдіктенбестен қаза береді, қаза береді. Ақсақалды үміті ешқашан алдаған да емес. Ол ұңғылаған жерден міндетті түрде су шығады. «Осы күнге дейін қаладағы қазылған құдықтардан ащы су шыққан емес. Бәрі де тұщы. Ащы сулар шөлді аймақтарда. Ондай құдықтарға тапсырысты түлігі көп жандар береді» дейді. Жер асты су арнасын табу әдісінің қазыналы қарт бірнеше тәсілін біледі. Ағаштың жас бұтақтарын пайдалану арқылы да керегін тауып алатын кездері жоқ емес. Оған бұл құпиялы әдісті ешкім үйретпеген. Білімге құштар жан соны айласын «Әлемде талай қызық бар» кітабынан оқып-үйреніпті.
Облыстағы барлық аудандарда Әбдікерім Оразбаев қазған жүздеген, мүмкін мыңдаған құдықтан мал-жан шөлін басып жүрген болар. Өйткені, ол бұл күнге дейін қазған құдығының есебін білмейді. Сондықтан оны сан үшін емес, халқының сұранысымен, ауызсудан тарықпасын деп жасайды.
Ел арасында 20 құдық қазған адам пейішке барады деген сөз бар. Осы нақыл сөзді естен шығармайтын атайдың сауабы мол бұл кәсібін соңғы кездері немересі мен күйеубаласы үйреніп жүр екен. Әбдікерім қарттың құдық қазудағы көмекшілері де осы балалары.
Болат Пернебаев. күйеу баласы: «Мұндай киелі істі екінің бірі жасай бермейді. Қиыншылығы көп іспен айналысатын атамның кәсібіне менде қызығатынмын. Міне, бүгін үйренуге келдім. Менің ойымша, адам бұл өмірде барлық өнерді үйренуі керек. Жұмыстың қиыншылығы көп, түсінем. Су астына түсіп кетуің мүмкін. Төбеден шелек құлап кетуі мүмкін. Сондықтан сақтық шараларының барлығын ойластырып қана, асықпай, есеппен жасалатын жұмыс бұл. Білім инемен құдық қазғандай деп тегіннен-тегін айтылмаған ғой. Құдықтағы әрбір топырақты шелектеп шығару деген – бұл үлкен төзімді қажет ететін шаруа. Өзімнің жұмысым бар. Үлкен-үлкен жүк көліктерін айдаймын. Десе де, атамның осы мұрасын үйреніп алғым келеді».
Айтпақшы, атаймен сұқбаттасқан екі сағаттың ішінде оның жер астына түсіп, құдық қазған жұмысының ақысын біле алмадық. Құпия дейді жымиып. Бірақ, бағасының қымбат емесін де ескертті. Ол тіпті қаржыдан қысылған бірнеше азаматтарға тегін құдық қазып беріп, алғысын алған… Ал Оңтүстікте ондаған ауыл тұрғындарына ауыз су беріледі деп мемлекеттің миллиондаған қаржысы бөлінгенімен, сол судың шарапатын әлі күнге көре алмай келе жатқан елдімекендер көп…
…Ақкөңіл азамат құлшылық етуге тағы да асығып кетті. Онан соң құдық қазуға қайта кіріседі.
Суреттерді түсірген әріптесім Тимур Джумабеков болатын.
[youtube]http://www.youtube.com/watch?v=SKKFC1cOvqQ[/youtube]
