Қант диабеті – бұл ұйқы безі жеткіліксіз инсулин өндірген кезде (бұл қандағы қант немесе глюкозаны реттейтін гормон) немесе организм өзі шығаратын инсулинді тиімді қолдана алмайтын кезде пайда болатын ауыр созылмалы ауру. Бұл қандағы глюкозаның жоғарылауына әкеледі (гипергликемия).
Қант диабетінің екі түрі бар. 1-типті қант диабеті (бұрын инсулинге тәуелді немесе баланың диабеті ретінде белгілі) инсулин өндірісінің жетіспеушілігімен сипатталады. 2-типті қант диабеті (бұрын инсулинге тәуелді емес немесе ересек диабет деп аталатын) организмнің инсулинді тиімсіз қолдануы нәтижесінде дамиды. Көбінесе бұл артық салмақ пен физикалық белсенділіктің болмауынан пайда болады. Қант диабетінің таралуы табысы орташа және төмен елдерде тез болып келеді. Қант диабеті соқырлықтың, бүйрек жеткіліксіздігінің, инфаркт, инсульт және аяқ ампутацияларының негізгі себептерінің бірі.
Қант диабеті көбінесе 40 жастан асқан адамдарда жиі ұшырасады.Қарт адамдардың қант диабетінің ерекшеліктері: оның ағымдары тұрақты және жеңіл емес. Бірақ ауруға тән белгісі – бұл зейнеткерлердің басым көпшілігінде кездесетін артық салмақ.
Қартайған кезде денсаулықтың көптеген проблемалары болғандықтан, семіздікке аз көңіл бөлінеді. Алайда, аурудың ұзақ және жасырын ағымына қарамастан, оның салдары өлімге әкелуі мүмкін. Қарт адамдардың қант диабетін диагностикалау өте қиын. Бұл қандағы глюкозаның мөлшері жоғары болғанда да, зәрінде қант мүлдем болмауы мүмкін.
Сондықтан қартайған жас адамды жыл сайын тексеруге міндеттейді, әсіресе, атеросклероз, гипертония, ЖИА, нефропатия және терінің іріңді аурулары мазаласа. Гипергликемияның болуын белгілеуге 6.1 – 6.9 ммоль/л көрсеткіштер мүмкіндік береді, ал глюкоза төзімділігінің бұзылуына 7.8-11.1 ммоль/л нәтижелерін көрсетеді.
Қант диабетінің алдын алу шараларсы дұрыс тамақтану
Егде жастағы қант диабеті белгілі бір рационды сақтауды талап етеді. Диетаның басты міндеті – арықтау. Ағзаға майлардың түсуін азайту үшін адам төмен калориялы тамақтануға көшуі керек.
Сонымен, науқас рационды жаңа піскен көкөністермен, жемістермен, ет пен балықтың майсыз сұрыптарымен, қышқыл сүт өнімдерімен, жармалармен байытқан жөн. Олар тәттілер, бәліштер, сары май, сорпалар, чипсілер, тұзды тағамдар, ысталған өнімдер, алкоголь және тәтті газдалған сусындардан бас тартуы керек.
А.Джорабаев
Шымкент қалалық cалауатты өмір салтын
қалыптастыру орталығының үйлестірушісі
