Құтыру – орталық жүйке жүйесі зақымдануының күшеюімен сипатталатын, адамдар мен жануарлар үшін өлімге әкелетін жіті жұқпалы ауру.
Құтыру вирусы табиғатта жабайы хайуанаттар арасында айналымда болады (түлкі, қасқыр, қарсақ, кеміргіштер), сонымен қатар үй жануарлары арасында да (ит, мысық, сиыр, қой, жылқы, түйе т.б.). Үй жануарлары ауырған жабайы аңдармен жанасу кезінде жұқтырады.
Ауру жануарлардың (хайуандардың) сілекейі арқылы жарақаттанған теріге түскен жағдайда жұғады, одан әрі орталық жүйке жүйесін зақымдайды да, бас пен жұлын миында жинақталып көбейеді, сілекей бездерімен сыртқы ортаға бөлінеді.
Шымкент қаласында 2021 жылы адамдар арасында құтыру ауруы тіркелмеді. Қала бойынша жануарлардан жарақат алып, медициналық көмекке жүгінген 2746 адам тіркелді, 2020 жылмен салыстырғанда жарақаттанғандардың саны 7,4 пайызға төмендеген (2020ж.-2909 жағдай).
2021 жылы жануарлар арасында 2 құтыру ауруының ошақтары Абай мен Еңбекші аудандарында тіркеліп, ал 2022 жылға жануарлар арасында 1 құтыру ауруының ошағы Абай ауданында тіркелді. Өз кезегінде құтыру аурушаңдығы жануарлар арасында да қолайсыз жағдай тудыруда.
Шымкент қаласының тұрғындарына қаламен шекаралас Түркістан облысы, Төле би (Киелітас, Зертас, 1-Мамыр елді мекендері), Сайрам (Қасымбек Датқа, Көмешбұлақ, Бірлік е/м), Қазығұрт (Өгем, Абай, Рабат е/м), Ордабасы (Қараспан, Көкарал, Дихан е/м) аудандарының таулы аймақтарына барған жағдайда, жабайы аңдар мен иесіз қаңғыбас ит, мысықтардан сақтануды, жақын қарым-қатынасқа түспеуді ескертеді.
Үй жағдайында ұстайтын ит, мысықтарды ветеринар мамандарға көрсетіп, құтыруға қарсы екпелерін алдырып, ветеринарлық паспортының болуына назар аударыңыз. Сонымен қатар, үй жағдайында иттерді байлауда ұстауды сұраймыз.
Құтыру ауруын қалай жұқтырады?
Адам мен жануарлар құтырумен ауырған жануардың тістеуі, сілекейлеуі арқылы жарақатталған тері мен шырышты қабықшалармен енуі арқылы ауруды жұқтырады. Құтыру сілекей арқылы беріледі. Әсіресе бастан және қол саусақтарынан жарақат алған жағдайлар өте қауіпті.
Құтыру ауруының емі жоқ! Алайда алдын алуға болады. Құтырған немесе оған күдікті деген жануарлардан жарақат алған адамдарды сақтап қалудың бірден-бір жолы — антирабикалық вакцина және антирабикалық иммуноглобуллин егу. Құтырудың алдын алу мақсатында жануардан жарақатталып, тістелінген, тырналынған және сілекейленген жағдайда адамдардың барлығы құтыруға қарсы екпе курсын алу үшін тұрғылықты жері бойынша медициналық мекемелерге медициналық көмекке қаралуы керек. Жануарлардан зардап шеккен адамдар бірінші кезекте жарақат алған жерді сабынды сумен мұқият жуып, жарақаттың айналасын 70%-дық спиртпен немесе 5,0%-дық йод ерітіндісімен залалсыздандырып, дәрігерлік көмекке қаралғанға дейін алғашқы көмек дер кезінде көрсетілуі керек.
Егер белгілі иттен немесе мысықтан жарақат алса, жануарды мал дәрігеріне көрсету керек. Мал дәрігері жануарды 10 күндік бақылауда ұстап, сау болса, анықтама береді. Жарақаттаған иттен құтылуға болмайды. Жарақаттанған адамға осы аралықта 3 рет егу тағайындалады (0,3,7 күндері). Ал егер де жарақаттаған жануар қашып кетіп, табылмаса, белгісіз болса немесе өліп қалған жағдайда 5 рет егу тағайындалады (0,3,7,14, 28 күндері).
Қалада жануарлардан жарақат алған адамдарға антирабикалық көмек №2 қалалық ауруханада жүргізіледі, мекен жайы: Жандосова көшесі, №92 үй.
Құтыруға қарсы екпе тегін егіледі!
Сондықтан мінезінде өзгерістер байқалған жануарларды қамау керек, балаларды күдікті жануарлардан аулақ ұстап, дер кезінде мал дәрігерін шақыру керек. Ит, мысық асырау үшін мал дәрігеріне көрсетіп, кеңес алып, тіркеп, құтыру ауруына қарсы вакцина ектіру керек.
Иесіз қаңғыбас иттерді ұстайтын қалада 4 топ құрылған, иесіз қаңғыбас иттерді байқаған жағдайда, 24-75-35 байланыс телефонына хабарласып, арнайы мамандардың көмегімен жойғызу керек.
Өз денсаулығыңыз – өз қолыңызда!
Шымкент қ. СЭБД басшысы Ә.Қ.Төлебаев
